rabat (terim) ne demek?

Rabat (Arapça: ربض‎ ; "rabad" veya "rabaz"), Orta Asya ve İran'da 7-8. yüzyıllarda, bir yerleşmenin zanaat ve ticaret erbabının yerleştiği dış semtlerine deniyordu. Rabatlar 9-10. yüzyıllarda siyasal ve iktisadi yaşamın merkezi haline gelmiştir.¹

Arapça kelime Gürcü diline "rabati" (რაბათი) olarak girmiştir. Tarihsel Gürcü coğrafyasında kale çevresindeki yerleşmeler "Rabati" olarak adlandırılıyordu. Osmanlılar, Gürcülerden ele geçirdiği topraklarda "Rabati" adını taşıyan yerleri Rabat (رباط) olarak kaydetmiştir. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı ve 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Karye-i Rabat-i Kale-i Ahasiha" (قریۀ رباط قلعۀ اخسخە) adıyla kaydedilmiş olan Ahaltsihe bu örneğin başında gelir.² Osmanlılar Ahaltsihe'yi 1578 yılında ele geçirmiş, daha sonra, Gürcistan Vilayeti olarak da adlandırılmış olan Çıldır Eyaleti'nin idari merkezi haline getirmiştir. Günümüzde Ahaltsihe Kalesi Rabati Kalesi (რაბათის ციხე) ve kısaca Rabati (რაბათი) olarak da adlandırılmaktadır.

Osmanlıları 16. yüzyılın ortalarına doğru Gürcülerden ele geçirdiği Klarceti bölgesindeki zanaat ve ticaret erbabını barındıran birkaç yerleşme kısaca "Rabat" olarak adlandırılmış ve bu yerleşmeler, adlarının değişmesine kadar bu şekilde anılmıştır.³ Artvin bölgesinde "Rabat" adını taşıyan yerleşmelerin 19. yüzyıldaki nüfusu, genel olarak zanaat ve ticaret erbabı olan Ermenilerden oluşuyordu.⁴⁵ Artvin kentindeki mahallelerden biri "Rabat ve Hayteb Katolik Mahallesi" adını taşıyordu.⁶ Günümüzde Şavşat kasabasının bir parçası hailene gelmiş olan Satleli köyünün bir mahallesi de Rabat olarak biliniyordu. Ardanuç kazasının Longothevi köyünde Yeni Rabat adlı yerleşme 19. yüzyılda, 1835 yılındaki nüfus tespitinden sonra Ermenilerin yerleşmesiyle ortaya çıkmış, Rusların 1886 yılında gerçekleştirdiği nüfus tespitinde ayrı bir köy olarak kaydedilmiştir.⁷

Kaynakça

Orijinal kaynak: rabat (terim). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.

Footnotes

1. ↩
2. ↩

3. Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, İstanbul, 2013, s, 222, ISBN 978-605-5708-85-6. ↩

4. ↩
5. ↩

6. Trabzon Vilayeti Salnamesi − 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 353, ISBN 9789157871117. ↩

7. ↩

Kategoriler